Thời gian gần đây, một loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc trực tuyến và lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã được ghi nhận, gây ra sự hoang mang trong dư luận xã hội. Các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã đưa ra nhiều khuyến nghị nhằm tăng cường vai trò phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục và nguyên giảng viên tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với những điều mới mẻ, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này khiến các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. “Trẻ em ở độ tuổi này rất nhạy cảm với thông tin trên mạng, và đó cũng là lý do tại sao chúng cần được trang bị kỹ năng để có thể phân biệt và phòng tránh những rủi ro trực tuyến,” Tiến sĩ Hương cho biết.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường của Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ em thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng, khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. Ông nhấn mạnh rằng: “Không chỉ là vấn đề của công nghệ, mà còn là vấn đề của con người. Trẻ em cần được dạy cách nhận biết và đối phó với những hành vi lừa đảo và bắt cóc trực tuyến.”

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống của Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn và ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt con cái, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Lúc này, thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu và kiên nhẫn lắng nghe, là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.

Để bảo vệ trẻ, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.

Tóm lại, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Thông qua việc tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức, chúng ta hy vọng sẽ giảm thiểu được những rủi ro và giúp trẻ em phát triển một cách an toàn trong thời đại số.

…

Công an thành phố Hồ Chí Minh vừa triệt phá nhiều vụ ‘bắt cóc online’ – một hình thức tội phạm mới và tinh vi, trong đó nạn nhân bị các đối tượng xấu chi phối qua điện thoại và mạng internet mà không cần gặp mặt trực tiếp. Điều này dẫn đến tình trạng tự cô lập và bị tống tiền. Xu hướng tội phạm này đang có tính chất tinh vi và nguy hiểm, đòi hỏi sự cảnh giác cao độ từ cộng đồng.

Thủ đoạn tinh vi của ‘bắt cóc online’

Ngày 24-7, một nam sinh viên ở phường Diên Hồng, quận 10, TP.HCM, nhận được cuộc gọi từ người tự xưng là shipper. Ngay sau đó, đối tượng khác liên lạc qua Zalo, hù dọa nam sinh này liên quan đến việc buôn ma túy và rửa tiền, khiến em hoảng sợ nghe theo lời chúng. Từ cuộc gọi video call gặp anh đội trưởng, nam sinh viên được yêu cầu chuyển qua Zoom, và trong Zoom có 3 người gồm em và một anh được giới thiệu là bên công an, một anh bên viện kiểm sát, khiến em càng tin những gì họ nói. Từ đó, chúng bắt nạn nhân chuyển tiền, sau đó điều khiển em từ phường Diên Hồng đi nhiều nơi, rồi đến nhà nghỉ thuộc xã Củ Chi. Tại đây, chúng lừa lấy tài khoản mạng xã hội và số điện thoại người thân để tống tiền 150 triệu đồng.

Vụ việc tương tự cũng xảy ra với một nữ sinh viên từ Khánh Hòa. Ngày 25-7, nữ sinh viên này bị đối tượng giả danh công an cáo buộc liên quan rửa tiền, yêu cầu chuyển 150 triệu đồng để ‘chứng minh vô tội’. Các đối tượng điều nạn nhân đến khách sạn ở phường Hòa Hưng, buộc tự nhốt trong phòng. Trong quá trình đối tượng liên lạc, có yêu cầu nữ sinh viên cởi đồ và quay lại video.

Giải cứu kịp thời

Trước đó, vào tối 25-7, bà T. đến Công an phường Hòa Hưng trình báo về việc con gái là em Q. (sinh năm 2007) bị mất liên lạc, có dấu hiệu bị khống chế. Sau khi tiếp nhận trình báo, lực lượng chức năng đã phát hiện em Q. đang ở một mình trong khách sạn trên đường Trần Văn Đang. Làm việc với công an, nữ sinh cho biết nhận điện thoại từ người tự xưng là công an, nói thông tin cá nhân của Q. bị lộ, có người sử dụng để tạo tài khoản rửa tiền. Để chứng minh mình không liên quan tội phạm, Q. phải chuyển 150 triệu đồng. Do quá sợ hãi, Q. đã chuyển trước 10 triệu đồng.

Trung tá Nguyễn Hoàng Lâm, trưởng Công an phường Diên Hồng, cho biết: ‘Sau khi các vụ việc xảy ra, chúng tôi tổ chức tuyên truyền cho khu phố và các hệ thống chính trị trên địa bàn. Chính bản thân tôi cũng yêu cầu các trưởng khu phố, hệ thống chính trị cần tuyên truyền đây là thủ đoạn mới nhất của tội phạm’.

Cơ quan công an khuyến cáo học sinh, sinh viên cần thường xuyên cập nhật thông tin về các loại tội phạm trực tuyến, đồng thời nhà trường, gia đình phải quan tâm, hướng dẫn để các em có giải pháp đúng đắn khi gặp sự cố. Dấu hiệu nhận biết của dạng thức lừa đảo ‘bắt cóc online’ là khi các đối tượng tự xưng là công an, viện kiểm sát hoặc tòa án, thông báo rằng người nghe liên quan đến các vụ án ma túy, rửa tiền. Tiếp theo đó, chúng yêu cầu chuyển tiền để ‘chứng minh vô tội’ và đe dọa sẽ bắt giữ bí mật, không được thông báo cho gia đình hay người thân.

Thiếu tá Châu Thị Kim Ngọc, Phòng cảnh sát hình sự Công an TP.HCM, khuyến cáo: ‘Các em không làm gì sai thì không có gì phải sợ. Cơ quan công an không làm việc qua điện thoại, không yêu cầu chuyển khoản, không gửi lệnh bắt qua điện thoại. Hãy bình tĩnh, xử lý tự tin và báo ngay cho cơ quan công an gần nhất’. Các bạn có thể đọc thêm thông tin tại đây.

Cựu công dân Mỹ Christina Chapman, 49 tuổi, vừa bị tuyên án hơn 8 năm tù giam vì điều hành một ‘trang trại laptop’ tại nhà, hỗ trợ cho các điệp viên mạng của Triều Tiên giả danh là nhân viên IT làm việc từ xa tại hơn 300 công ty ở Mỹ. Bà cũng bị yêu cầu giao nộp số tiền khoảng 284.000 USD kiếm được từ hoạt động trên và phải nộp thêm một khoản tiền phạt hơn 175.000 USD.

Trước đó, vào ngày 24.7, Chapman đã nhận tội về các cáo buộc bao gồm gian lận qua mạng, đánh cắp danh tính và rửa tiền. Theo Bộ Tư pháp Mỹ, bà Chapman có liên quan đến hoạt động giúp Triều Tiên kiếm được hơn 17 triệu USD từ năm 2020-2023. Chapman phụ trách ít nhất 90 laptop tại nhà, được gửi đến bởi những công ty không bị nghi ngờ về hoạt động phạm pháp. Những công dân Triều Tiên dùng danh tính bị đánh cắp của người Mỹ để tiến hành hoạt động trên.

Các công ty bị ảnh hưởng bởi hành vi của Chapman không được nêu tên cụ thể, nhưng trong số những doanh nghiệp vô tình thuê người Triều Tiên có một hãng sản xuất ô tô, một công ty công nghệ ở Thung lũng Silicon, một tập đoàn truyền thông Mỹ và một tập đoàn hàng không vũ trụ, cùng với nhiều công ty khác.

Bộ Ngoại giao Mỹ hiện đang treo thưởng với tổng giá trị lên tới 15 triệu USD để đổi lấy thông tin dẫn đến việc bắt giữ hoặc kết án 7 công dân Triều Tiên. Nhóm này bị truy tố vì có liên quan các hoạt động phi pháp nhằm mua bán thuốc lá từ Triều Tiên để tiếp cận USD.

Bộ Tài chính Mỹ đã áp đặt lệnh cấm vận đối với Công ty Thương mại Korea Sobaeksu của Triều Tiên và 3 cá nhân liên quan vì có liên quan việc né tránh các lệnh cấm vận của Mỹ và lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc. Động thái này thể hiện sự cam kết của chính phủ Mỹ trong việc theo dõi và ngăn chặn các hoạt động phi pháp của Triều Tiên.

Trong một thông báo, Bộ Tư pháp Mỹ cho biết: “Các hoạt động của Triều Tiên nhằm đánh cắp danh tính và tiến hành các hoạt động phi pháp trên mạng đã gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia và kinh tế của Mỹ”.

Trong khi đó, cơ quan thực thi pháp luật đang tích cực theo dõi và điều tra các hoạt động liên quan đến Triều Tiên. Chapman là một trong những cá nhân bị bắt giữ và kết án trong nỗ lực này.