Trong bối cảnh nhiều tài xế xe ôm công nghệ đang đối mặt với thu nhập không ổn định, một số người đã quyết định thay đổi tư duy và tìm kiếm các nguồn thu nhập đa dạng. Anh Lê Văn Thông, 34 tuổi, một tài xế công nghệ tại TP.HCM, là một trong số đó. Sau gần một năm làm việc với thu nhập không ổn định, anh Thông đã quyết định chuyển đổi cách sống của mình.

Anh Thông giờ đây chỉ chạy xe vào buổi sáng và dành thời gian còn lại để bán trái cây online. “Tôi không bỏ công việc tài xế xe ôm công nghệ, nhưng tôi không muốn nó kiểm soát cuộc đời mình nữa”, anh Thông nói. Quyết định này của anh Thông thể hiện một sự thay đổi quan trọng trong tư duy của nhiều tài xế công nghệ trẻ hiện nay.

Tương tự, anh Tạ Công Lâm Quốc Phong, 32 tuổi, đã quyết định học lập trình trong thời gian chờ đợi đơn hàng. “Mục tiêu của tôi là trong 6 tháng tới sẽ có chứng chỉ nghề và tìm một công việc ổn định hơn”, anh Phong chia sẻ. Việc học nghề và tìm kiếm công việc ổn định hơn thể hiện sự chủ động của anh Phong trong việc đảm bảo tương lai của mình.

Không chỉ học nghề, một số tài xế công nghệ còn tạo ra các nhóm hỗ trợ lẫn nhau. Đỗ Thế Anh, 27 tuổi, cho biết anh đã tạo một nhóm Zalo với hơn 150 thành viên để chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau trong công việc. Việc tạo ra các nhóm hỗ trợ này thể hiện sự đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau giữa các tài xế công nghệ.

Theo thạc sĩ xã hội học Đỗ Minh Sơn, trạng thái “treo” ở những người làm nghề tự do, như shipper và tài xế công nghệ, có thể dẫn đến chán nản và mất phương hướng. Ông Sơn nhìn nhận rằng việc các tài xế công nghệ tự thay đổi bằng cách học nghề, tìm công việc khác làm song song là một biểu hiện đáng khích lệ.

Ông Sơn khuyên rằng thay vì nuối tiếc thu nhập đỉnh điểm từng đạt được, những người trẻ làm nghề này cần chấp nhận điều chỉnh kỳ vọng và học thêm kỹ năng. “Khi nghề chính không còn nuôi nổi, hãy học cách đa nguồn thu bằng nhiều công việc khác. Hãy bắt đầu từ một hành động nhỏ, như học một kỹ năng mới, tìm một nhóm bạn đồng hành, thay đổi nhịp sống… để thoát khỏi sự trì trệ và chủ động cho tương lai sau này”

Ensi, một thị trấn vùng núi ở tỉnh Hồ Bắc, miền trung Trung Quốc, đang trải qua một sự thay đổi đáng kể. Từ một nơi từng bị cô lập và nghèo khó, Ensi đang phát triển mạnh mẽ nhờ vào lượng khách du lịch ngày càng tăng đến leo núi. Sự xuất hiện của các tuyến đường leo núi có bảo vệ, hay còn gọi là ‘Via Ferrata’, đã hoàn toàn làm đổi khác cuộc sống tại đây.

Ensi nằm ở độ cao trung bình 1.200 m so với mực nước biển, thường bị cô lập do kết nối giao thông kém. Người dân sống chủ yếu dựa vào việc trồng ngô và khoai tây, nhưng năng suất thấp, buộc phần lớn thanh niên phải rời nhà tìm việc ở xa. Tuy nhiên, kể từ khi tuyến đường Via Ferrata đầu tiên được đưa vào hoạt động tại núi Jigongling vào năm 2017, khu vực này đã trở thành điểm đến yêu thích của nhiều du khách. Tuyến đường dài 2,8 km, với độ dốc thẳng đứng, cao khoảng 650 m, đã thu hút hơn 30.000 khách trong năm 2024.

Mới đây, tại một khu danh thắng dọc theo đoạn sông Thanh Giang ở Enshi, một tuyến đường núi mới đã được khai trương và đã thu hút khoảng 1.000 khách, đa phần là người trẻ. Lượng khách ngày càng tăng đã góp phần tạo ra nhiều việc làm, nâng cao thu nhập địa phương và thúc đẩy phát triển kinh tế của Ensi. Nhiều thanh niên địa phương đã tìm được việc làm như hướng dẫn viên leo núi sau khi được đào tạo. Một số người đã có thu nhập ổn định lên đến 7.000 đến 8.000 nhân dân tệ (khoảng 25 đến 30 triệu đồng) mỗi tháng, cao hơn mức thu nhập trung bình của địa phương.

Làn sóng du lịch mạo hiểm cũng đã giúp hồi sinh các dịch vụ địa phương và doanh nghiệp nhỏ. Hơn 150 việc làm đã được tạo ra trong các lĩnh vực lưu trú và bán lẻ. Nhiều người dân đã biến ngôi nhà của mình thành nơi lưu trú cho khách du lịch, mang lại thu nhập đáng kể. Nông nghiệp địa phương cũng đang gặt hái từ làn sóng du lịch này. Các sản phẩm địa phương như nho đã tăng đáng kể về doanh số bán hàng. Một người trồng nho dưới chân núi Kê Cung Lĩnh đã cho biết doanh số bán nho của ông đã tăng hơn 40% kể từ khi Via Ferrata hoạt động.

Sự phát triển của du lịch tại Ensi đã mang lại hy vọng cho sự phát triển kinh tế và xã hội của thị trấn vùng núi này. Với những nỗ lực trong việc phát triển du lịch, Ensi đang trên đà trở thành một điểm đến yêu thích của du khách, không chỉ trong nước mà còn quốc tế. Việc duy trì và phát triển các tuyến đường leo núi, cùng với việc bảo vệ môi trường và giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương, sẽ giúp Ensi tiếp tục phát triển bền vững trong tương lai.

Via Ferrata là một loại hình du lịch mạo hiểm, đòi hỏi sự kết hợp giữa thể lực và tinh thần của du khách. Loại hình này yêu cầu du khách phải có kỹ năng leo núi và sử dụng các thiết bị bảo hộ chuyên dụng. Do đó, du khách cần được đào tạo và hướng dẫn bởi các chuyên gia có kinh nghiệm.

Ở tỉnh Lào Cai, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số đã biến tiềm năng núi rừng thành hàng hóa, áp dụng khoa học kỹ thuật vào xây dựng thương hiệu sản phẩm, góp phần phát triển kinh tế xanh, bền vững và tạo việc làm cho lao động tại địa phương.

Tại Lào Cai, đồng bào dân tộc thiểu số các xã Văn Bàn, Chiềng Ken, Minh Lương, Nậm Chày, Nậm Xé đã gắn bó mật thiết với những rừng măng. Măng không chỉ giúp họ nuôi sống gia đình mà còn gìn giữ một phần văn hóa bản địa. Tuy nhiên, cuộc sống gắn liền với măng cũng đồng nghĩa với sự bấp bênh: sản lượng không ổn định, giá cả bị thao túng bởi thương lái và thiếu cơ hội vươn ra thị trường lớn.

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của kinh tế hàng hóa, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số tại địa phương đã tham gia vào các dự án phát triển ngành măng, đưa sản phẩm từng bước chinh phục thị trường. Chị Triệu Thị Lai, người dân tộc Dao ở xã Nậm Xé, tỉnh Lào Cai, là một minh chứng sinh động cho hành trình thay đổi đó. Suốt nhiều năm, cuộc sống của chị gắn với những nhịp thở nơi rừng măng. Với 3-4 hecta rừng, gia đình chị dựa vào những mùa thu hoạch măng để mang lại phần lớn thu nhập hằng năm.

Tuy nhiên, mọi thứ bắt đầu thay đổi từ năm 2020, khi chị tham gia Dự án Thúc đẩy Bình đẳng Giới thông qua Nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất Nông nghiệp và Phát triển du lịch. Thông qua dự án, chị được tiếp cận với kỹ thuật canh tác tiên tiến, cải tạo đất, giúp tối ưu hóa việc trồng măng, tăng năng suất và chất lượng măng. Đặc biệt, chị đã tìm được đầu ra mới ngoài địa phương. Việc bán măng ra các tỉnh lân cận đã giúp giá măng tăng đáng kể, từ 25.000 đồng/kg lên 35.000 đồng/kg măng đã bóc vỏ. Nhờ đó, thu nhập từ măng của gia đình chị tăng từ 20 triệu đồng một vụ lên 30 triệu đồng một vụ cho diện tích trồng 3 hecta.

Năm 2024, chị Triệu Thị Lai thực hiện mục tiêu dài hơi hơn, từ một người nông dân trồng măng, chị quyết tâm gây dựng một mô hình kinh tế tập thể quy mô nhỏ, do chính những người phụ nữ dân tộc thiểu số làm chủ. Nhận được sự đồng hành của chính quyền địa phương, của các cấp Hội phụ nữ, Công ty Tư vấn giải pháp Nông nghiệp và Du lịch CRED, vợ chồng chị Lai cùng 9 hộ gia đình khác trong xã đã thành lập Hợp tác xã Măng Nậm Xé.

Thông qua hợp tác xã, các hộ dân có cơ hội được đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật canh tác, bóc vỏ và thu hoạch măng, đồng thời ký kết hợp đồng lâu dài với một công ty thu mua. Đây là những bước tiến quan trọng giúp các thành viên trong hợp tác xã, từng bước thoát khỏi sự lệ thuộc vào thương lái.

Sự thành công và chuyển biến tích cực trong gia đình chị Lai và các hộ lân cận đã tạo động lực mạnh mẽ cho những người phụ nữ khác ở các xã lân cận, thúc đẩy họ chủ động thành lập các hợp tác xã riêng, nắm bắt cơ hội từ giá trị đang ngày càng tăng lên của ngành măng.

Tại xã Nậm Chày, Hợp tác xã Măng Dần Thàng do chị Hà Thị Thu Hương làm Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc cũng đang tạo dựng cơ hội kinh doanh và việc làm ổn định, bền vững, giúp bà con vùng núi khó khăn vươn lên thoát nghèo. Hợp tác xã Măng Dần Thàng được thành lập vào tháng 8/2024 với tổng số 15 thành viên, 100% đều là chị em phụ nữ dân tộc thiểu số tại địa phương.

Hợp tác xã hiện nay đang liên kết sản xuất măng với 4 tổ hợp tác, bao gồm 161 hộ dân tại xã Dần Thàng. Năm 2024, Hợp tác xã đã ký kết thỏa thuận hợp tác 10 năm với Công ty Kim Bôi về việc thu mua sản phẩm măng đạt chất lượng do Hợp tác xã sản xuất. Được tham gia các chương trình tập huấn, chuyển giao công nghệ chế biến và bảo quản măng để hình thành chuỗi chế biến khép kín, tiêu thụ ổn định, hợp tác xã Dần Thàng đã đầu tư 400 triệu đồng xây dựng nhà máy 160m², có thể xử lý tới 1.000 tấn măng tươi mỗi năm.

Chặng đường hình thành, phát triển hợp tác xã của chị Triệu Thị Lai, chị Hà Thị Thu Hương cho thấy sự cần thiết của sự liên kết, hợp tác đồng hành giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và nhà nước, trong quá trình đưa sản phẩm của núi rừng tiếp cận với thị trường trong nước.

Tại các vùng miền, người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng đặc sản vùng cao với tiêu chuẩn an toàn, truy xuất nguồn gốc và giá trị văn hóa đi kèm. Những sản phẩm măng rừng với vị ngọt thanh, độ giòn đặc trưng và được chế biến theo quy trình sạch của Lào Cai đang dần khẳng định vị thế không chỉ tại các chợ truyền thống, mà có mặt tại các hội chợ, trên quầy kệ của các siêu thị, và trên các nền tảng bán hàng thương mại điện tử.

Tiếp nối hành trình phát triển kinh tế hàng hóa vùng dân tộc thiểu số và miền núi, cần có chính sách dài hạn từ Nhà nước, từ Bộ Công Thương và các Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức trong việc hỗ trợ hạ tầng sản xuất, vốn tín dụng ưu đãi, chuyển giao khoa học công nghệ, xúc tiến thương mại và bảo hộ thương hiệu. Quan trọng hơn cả là niềm tin vào năng lực của những người phụ nữ vùng cao, trao cho họ cơ hội để góp sức phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Thành phố Hồ Chí Minh gần đây đã chứng kiến những cơn mưa lớn kèm theo gió mạnh, biến việc di chuyển trên đường trở nên khó khăn và nguy hiểm. Trong khi nhiều người chọn ở nhà tránh mưa, các tài xế công nghệ vẫn không ngừng nghỉ, miệt mài rong ruổi trên đường phố để mưu sinh.

Việc chạy xe trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như vậy mang đến nhiều thách thức cho các tài xế. Ngoài áp lực về thời gian và thu nhập giảm sút, họ còn phải đối mặt với việc thao tác trên điện thoại trở nên bất tiện hơn. Mưa lớn, đường trơn trượt và tầm nhìn hạn chế khiến mỗi chuyến đi trở thành một thử thách.

Trương Văn Tuấn, 23 tuổi, một tài xế Grab, cho biết: ‘Chạy xe trong mưa gió nguy hiểm lắm. Nhiều lúc đang núp mưa mà có đơn cũng phải chạy đi ngay để kịp giao hàng. Những ngày mưa lớn, chạy không được nhiều nên thu nhập giảm hẳn.’

Tương tự, Nguyễn Đăng Lưu, 37 tuổi, quê Đồng Tháp, tài xế hãng Xanh SM, chia sẻ: ‘Trời mưa thì ướt người, ướt điện thoại. Mình mới sắm thêm áo mưa cho khách mặc. Đường trơn nên phải đi chậm, không dám chạy nhanh.’

Không chỉ thời tiết khắc nghiệt, các tài xế công nghệ còn phải chịu áp lực từ việc khách hủy đơn hoặc không nghe máy khi giao hàng. Điều này không chỉ làm mất thời gian mà đôi khi còn ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập.

Anh Nguyễn Hoàng Tân, 35 tuổi, một tài xế giao hàng cho Shopee, bày tỏ: ‘Mùa nắng thì đỡ, chứ mưa gió đi làm cực lắm. Mấy hôm nay mưa to, gió lớn, mình phải tấp lên lề núp mưa, không dám chạy nhanh vì sợ ướt hàng của khách.’

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, các tài xế công nghệ vẫn cố gắng hoàn thành công việc, chở khách đúng giờ, giao hàng đúng địa điểm. Họ chỉ mong khách hàng để ý điện thoại, nhận hàng nhanh và đừng hủy cuốc, để những ngày làm việc của họ bớt đi phần nào vất vả.