Hiện tượng xa cách nội tâm trong gia đình, hay còn gọi là “family estrangement”, đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại trong xã hội hiện đại. Mặc dù nhiều gia đình vẫn sống chung dưới một mái nhà, nhưng khoảng cách tình cảm giữa cha mẹ và con cái ngày càng lớn dần mà không ai kịp nhận ra. Không có cãi vã, không xung đột, nhưng họ chỉ đơn giản là không còn chuyện gì để nói.

Một bà mẹ 43 tuổi đã chia sẻ về tình huống của con trai mình, người mà cô miêu tả là “ngoan” và chưa từng khiến cô phiền lòng. Tuy nhiên, càng lớn lên, con trai cô càng trở nên xa cách mẹ. Mỗi khi về đến nhà, cậu con trai liền đóng cửa phòng, chỉ đáp lại mẹ bằng những câu ngắn gọn khi được gọi ăn cơm, và thường xuyên lướt điện thoại mà không quan tâm đến cuộc trò chuyện với mẹ. Người mẹ cảm thấy như con trai mình đang dần biến mất khỏi cuộc đời của cô.

Theo báo cáo của tổ chức Stand Alone (Anh), có tới 1/4 người trẻ trưởng thành đã trải qua giai đoạn “xa cách hoàn toàn” với cha mẹ về mặt cảm xúc, mặc dù vẫn sống cùng mái nhà. Một nghiên cứu tại Trung Quốc cũng chỉ ra rằng các sinh viên có sự kết nối gia đình thấp sẽ dễ rơi vào trạng thái cô đơn và trầm cảm hơn gấp đôi so với nhóm có nền tảng giao tiếp tích cực.

Các chuyên gia tâm lý học phát triển cho rằng vấn đề không nằm ở việc “thiếu quan tâm” mà là ở cách quan tâm sai thời điểm, sai phương pháp của cha mẹ. Nhiều cha mẹ có xu hướng hỏi về thành tích học tập của con, nhưng lại ít khi quan tâm đến cảm xúc và cuộc sống hàng ngày của chúng. Điều này khiến con cái cảm thấy như cha mẹ chỉ quan tâm đến thành tích mà không phải con người thật của mình.

Áp lực thành công, sự kỳ vọng và nhịp sống quá nhanh cũng khiến những cuộc trò chuyện chân thành giữa cha mẹ và con cái dần biến mất. Dù không có một tiếng la mắng, vẫn có hàng trăm lần im lặng làm tổn thương cả hai phía.

Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia tâm lý học gia đình khuyến nghị tạo ra những khoảng thời gian “không kỳ vọng”, lắng nghe mà không phản ứng vội, thiết lập lại “những nghi thức gia đình”, và chấp nhận sự thay đổi như một phần của trưởng thành. Bằng cách này, cha mẹ và con cái có thể dần dần xóa bỏ khoảng cách tình cảm và xây dựng lại mối quan hệ gần gũi hơn.

Tổ chức Stand Alone (Anh) đã thực hiện nhiều nghiên cứu về vấn đề xa cách nội tâm trong gia đình và cung cấp các tài nguyên hỗ trợ cho những người bị ảnh hưởng.

Frontiers in Psychology là một tạp chí khoa học có uy tín, nơi công bố nghiên cứu về nhiều chủ đề liên quan đến tâm lý học, bao gồm cả vấn đề xa cách nội tâm trong gia đình.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy việc cho trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội có thể gây hại cho sức khỏe tâm lý của chúng. Việc tiếp xúc sớm với các thiết bị này có thể giảm khả năng điều chỉnh cảm xúc, tạo cảm giác tự ti, tách rời khỏi thực tế và thậm chí có thể dẫn đến ý nghĩ tự tử.

Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Phát triển Con người và Năng lực, trẻ em càng tiếp xúc với smartphone và mạng xã hội sớm, sức khỏe tâm lý và trạng thái hạnh phúc của trẻ sẽ bị giảm sút. Đặc biệt, sự tác động đến tâm lý khi sử dụng smartphone và mạng xã hội từ quá sớm sẽ ảnh hưởng đến bé gái nhiều hơn so với các bé trai.

Nghiên cứu này được thực hiện bởi Sapien Labs, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu những tác động của cuộc sống hiện đại đến sức khỏe não bộ và tâm trí con người. Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs đã tiến hành một khảo sát với 2 triệu người tại 163 quốc gia.

Các nhà nghiên cứu của Sapien Labs đã kêu gọi các bậc phụ huynh trên toàn cầu nên ngăn trẻ dưới 13 tuổi sử dụng smartphone và mạng xã hội, như một biện pháp để bảo vệ trẻ em. Tiến sĩ tâm lý Tara Thiagarajan, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết cần phải có hành động khẩn cấp để hạn chế trẻ em dưới 13 tuổi tiếp cận và sử dụng smartphone, cũng như quy định rõ ràng về môi trường số mà trẻ tiếp xúc.

Giáo sư giáo dục học Caroline Fitzpatrick và nhóm các nhà khoa học và tâm lý học Canada cũng cho thấy việc sử dụng smartphone, máy tính bảng ở trẻ nhỏ có thể gây ra rối loạn khả năng kiểm soát cơn giận dữ và sự thất vọng, dẫn đến tăng các cơn bùng nổ cảm xúc ở trẻ nhỏ.

Nhiều chuyên gia và tỷ phú nổi tiếng như Bill Gates, nhà sáng lập Microsoft, cũng đã từng chia sẻ quan điểm cá nhân khi cho rằng độ tuổi phù hợp nhất để trẻ em sử dụng smartphone là năm 13 tuổi và ông cũng đã áp dụng điều này cho 3 đứa con của mình.

Kết quả nghiên cứu của Sapien Labs cho biết một trong những tác động xấu đến tâm lý của trẻ khi sử dụng smartphone là tiếp cận với mạng xã hội từ quá sớm. Điều này có thể dẫn đến các nguy cơ trẻ tiếp xúc các nội dung độc hại, bị bắt nạt trực tuyến hoặc có những mối quan hệ không lành mạnh.

Các chuyên gia tâm lý khuyên các bậc phụ huynh nên để trẻ em tránh xa mạng xã hội, ít nhất đến năm 16 tuổi. Để thực hiện điều này, cần có sự quan tâm từ các bậc phụ huynh, những người sẵn sàng hướng trẻ đến những niềm đam mê và sở thích khác bên ngoài màn hình điện thoại.

Nếu sau khi đọc bài viết này, nhiều phụ huynh nhận ra mình đã để cho con sử dụng smartphone, tiếp xúc với mạng xã hội từ quá sớm và cảm thấy lo lắng về điều đó, thì nên thay đổi điều này càng sớm càng tốt. Các nhà tâm lý học cho biết thêm trong trường hợp phụ huynh muốn để trẻ tiếp xúc với smartphone và máy tính bảng, hãy giới hạn thời gian cụ thể cho chúng sử dụng, chẳng hạn 20 phút sử dụng smartphone hoặc 15 phút sử dụng máy tính bảng mỗi ngày. Ngoài ra, không nên để trẻ tự sử dụng các thiết bị này mà luôn có người lớn ngồi bên để giám sát và cùng trẻ khám phá những nội dung hữu ích.