Giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới là hai chương trình mục tiêu quốc gia quan trọng, nhằm cải thiện đời sống của người dân, đặc biệt là ở các vùng khó khăn.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đỗ Đức Duy, trong giai đoạn 2021-2025, điều kiện sống của người dân trên cả nước đã được cải thiện rõ nét. Hạ tầng nông thôn đã phát triển đồng bộ, dịch vụ thiết yếu được mở rộng, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh chóng.

Tuy nhiên, kết quả giảm nghèo và tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới tại một số vùng khó khăn vẫn còn hạn chế. Đáng chú ý là vẫn còn một số huyện nghèo “trắng” xã nông thôn mới. Chất lượng xã nông thôn mới, xã nông thôn mới kiểu mẫu và mô hình giảm nghèo ở một số nơi còn thiếu bền vững.

Phát triển nông thôn mới bảo đảm bao trùm và bền vững.

Mô hình giảm nghèo thiếu bền vững

Đề cập đến kết quả triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt 79,3%, xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao đạt 42,4%, và tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu đạt 12,3%.

Đối với Chương trình giảm nghèo bền vững, tỷ lệ hộ nghèo trên toàn quốc giảm xuống còn 1,93% vào cuối năm 2024. Hơn 10.500 mô hình sinh kế đã được triển khai, vượt xa chỉ tiêu ban đầu.

Kiện toàn ban chỉ đạo, đẩy tiến độ giải ngân

Để triển khai chương trình hiệu quả, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đề xuất cần kiện toàn Ban Chỉ đạo các cấp, đẩy nhanh tiến độ giải ngân các nguồn vốn ngân sách nhà nước.

Các địa phương cần ổn định đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xây dựng Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026-2030.

Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Đặng Xuân Phong đề nghị cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Hoàng Giang kiến nghị cần ban hành bộ tiêu chí nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 phù hợp với thực tiễn.

Xây dựng nông thôn mới là một chương trình quan trọng nhằm thay đổi diện mạo khu vực nông thôn Việt Nam. Sau 15 năm triển khai, chương trình đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho biết Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, toàn diện mang tính lịch sử sau 15 năm triển khai. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình vẫn còn nhiều vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện.

Thành tựu và thách thức sau 15 năm

Chương trình xây dựng nông thôn mới được triển khai từ năm 2010 đến năm 2025 với hai giai đoạn chính. Giai đoạn 2010-2020 tập trung vào xây dựng nông thôn mới để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, cải thiện kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội.

Sau 10 năm thực hiện, chương trình đã góp phần quan trọng thay đổi diện mạo khu vực nông thôn. Đến năm 2020, cả nước đã xây dựng mới và nâng cấp được trên 206.743 km đường giao thông nông thôn, hệ thống trường học các cấp, cơ sở vật chất văn hóa và các công trình phúc lợi xã hội được các địa phương chú trọng xây dựng, nâng cấp.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Tỷ lệ đạt chuẩn nông thôn mới còn thấp ở một số vùng miền, đặc biệt là vùng núi phía Bắc và Tây Nguyên. Kết cấu hạ tầng thiết yếu vẫn còn tình trạng đầu tư thiếu đồng bộ, chất lượng một số công trình hạ tầng thiết yếu sau khi đạt chuẩn còn xuống cấp.

[Caption align=”aligncenter” width=”650″] Xây dựng nông thôn mới[/caption]

Phương hướng và mục tiêu giai đoạn tới

Để tiếp tục phát huy những thành quả đạt được, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn tới cần bám sát vào Nghị quyết của Đảng và Chính phủ, tập trung vào phát triển bền vững, hiện đại và nâng cao chất lượng sống cho người dân nông thôn.

Ông Trần Thanh Nam nhấn mạnh chương trình cần được nâng tầm lên một giai đoạn cao hơn, theo hướng xây dựng chương trình hiện đại có sự phát triển đa dạng về kinh tế, hạ tầng được kết nối đồng bộ, hiện đại, bền vững về môi trường và nâng cao chất lượng sống.

Chương trình dự kiến chia thành hai giai đoạn: 2026-2035 và 2036-2045. Giai đoạn 2026-2035 tập trung hoàn thiện chương trình hướng đến mục tiêu “Nông thôn phát triển toàn diện, có kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội đồng bộ hiện đại.”

Mục tiêu của chương trình trong giai đoạn tới bao gồm phấn đấu đến năm 2030 không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 2,5 lần so với năm 2020.

Tại hội thảo, đại diện các địa phương cũng bày tỏ sự thống nhất với mục tiêu chương trình đặt ra và đề xuất cần tăng cường phân cấp, phân quyền mạnh cho các địa phương để phát huy thế mạnh của từng địa phương.

Xây dựng nông thôn mới là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam. Góp ý tại Hội thảo tham vấn về định hướng thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2026-2035, các chuyên gia đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tránh đô thị hóa ồ ạt và tập trung phát triển kinh tế nông thôn.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho rằng, trong giai đoạn tới, chương trình cần tập trung vào phát triển kinh tế nông thôn và biến nông thôn thành vùng đáng sống, giữ chân lực lượng lao động trẻ. Ông cũng nhấn mạnh rằng chưa có chương trình nào huy động được gần 10 triệu tỷ đồng qua 3 kỳ triển khai như Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

Cũng tại hội thảo, Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát đã đề xuất cần kế thừa tối đa những thành quả của chương trình trong giai đoạn trước và xây dựng các tiêu chí mới phù hợp với bối cảnh xây dựng chính quyền 2 cấp. Ông Phát cũng nhấn mạnh rằng bí quyết thành công của chương trình là biến nó trở thành cuộc vận động toàn dân cùng tham gia.

Các chuyên gia cũng đã thảo luận về việc xây dựng tiêu chí nông thôn mới cho chương trình giai đoạn tới. Họ đề xuất cần có hướng dẫn xác nhận nông thôn mới cho các xã sau khi sáp nhập địa phương theo mô hình chính quyền 2 cấp và tránh áp đặt văn hóa, cào bằng chạy theo chỉ tiêu.

Đặc biệt, việc xây dựng nội dung và các tiêu chí cho chương trình giai đoạn tới cần gắn với xu hướng cải cách hành chính và phân định các nhóm cụ thể cho từng cơ quan chuyên ngành Trung ương để hướng dẫn cấp cơ sở. Các địa phương cần chia 3 nhóm nông thôn mới theo đặc thù mức thu nhập, điều kiện kinh tế, địa lý để xác định ưu tiên nguồn ngân sách cho nhóm khó khăn nhất.